Vertel / Drieluik jonge mantelzorgers: Viroen Gepubliceerd op 09 november 2021 Vier hersenbloedingen in één maand tijd: het overkwam de moeder van Viroen Soebedar (27). Zonder twijfel nam hij de rol van mantelzorger op zich. Ruim tien jaar later doet Viroen dat nog steeds. En zet hij zich actief in om jonge mantelzorgers meer op de kaart te zetten.

Je was nog maar zestien toen je moeder Sardha ernstig beperkt raakte… Hoe was dat?
“Vrij intens. Ik zat middenin de pubertijd; normaal gesproken ben je dan juist bezig om je af te zetten tegen je ouders. Maar dat was bij mij niet echt aan de orde. Ook wel logisch, want door de gezondheidsproblemen van mijn moeder kwam alles op z’n kop te staan. In een maand tijd kreeg ze vier hersenbloedingen. Op het nippertje heeft ze die overleefd, maar de schade is blijvend. Zo kan mijn moeder niet meer zelfstandig lopen en is haar linkerkant blijvend verlamd. Daardoor zit ze in een rolstoel. Ook heeft ze moeite met slikken en praten en gebruikt ze sondevoeding. Mijn moeder heeft daardoor elke dag zorg nodig, zoals bij het aankleden en wassen. Ook heeft ze hulp nodig bij het winkelen, moet ze vervoerd worden en heeft ze veel medische afspraken waar ik met haar naartoe ga. En natuurlijk is er ook nog het huishouden en dat soort zaken.”
Wat was het punt waarop jij zei: ‘ik word mantelzorger’?
“Dat was eigenlijk direct een uitgemaakte zaak, het ging heel natuurlijk. Mijn moeder zorgde vroeger voor alles en iedereen; nu zijn wij er voor haar. Zo zie ik het ook echt. Bovendien werkt mijn vader fulltime en is hij niet zo’n regelneef, terwijl ik dat wél ben. Zo rol je er als het ware in. In de loop der jaren heb ik vaak te horen gekregen hoe bijzonder het is dat ik voor mijn moeder mantelzorger ben. Ik denk dan: hoezo, dat doe je toch gewoon? Wat niet wegnam dat het pittig was – en soms nog steeds is.”

“Een avondje kroeghangen is leuk, maar het wordt toch anders als je weet dat je de volgende dag om zeven uur eruit moet om je moeder te verzorgen”

Met welke uitdagingen krijg je als jonge mantelzorger te maken?
“Mantelzorgen is een voortdurend proces. Aan de lopende band verandert er iets, komen er nieuwe gezondheidsproblemen en bijhorende uitdagingen bij. En moet je alles weer opnieuw uitvinden. Ik vergelijk het ook vaak met een puzzel; continu ben je aan het passen en meten. Wanneer moet wat? Daarbij is het essentieel om prioriteiten te stellen. En zeker minstens zo belangrijk: te bedenken wat belangrijk is voor jezelf. Maar ook: wat iets me oplevert.”
Hoe bedoel je dat?
“Stel dat ik zin heb in een avondje kroeghangen met wat vrienden. Dat is heel leuk op het moment zelf. Maar het wordt toch anders als je weet dat je de volgende ochtend om zeven uur eruit moet om je moeder ‘klaar te zetten’ voor de thuiszorg. En ook: wie is er bij haar als ik in de kroeg sta? Als ik plannen maak, weeg ik dan ook continu af: wat brengt het me? Wat niet wegneemt dat ik niet kan genieten van het leven. Ik ga heus wel naar de kroeg, naar een voetbalwedstrijd of de sportschool. Maar het vereist in mijn geval wel meer geplan.”

“Nee zeggen, grenzen stellen, tijd voor mezelf nemen in plaats van alleen maar aan de ander te denken; dat heb ik echt moeten leren”

Waren er dingen waar je qua mantelzorg tegen aan bent gelopen?
“Ik had geen idee hoe moeilijk ik het zou vinden om mijn moeder te wassen. Ik doe het nu dagelijks, maar in het begin greep het me enorm aan. Omdat dat zo kwetsbaar voelt, aan beide kanten. Ik ben daar overheen gekomen door veel te praten met mijn familie. Openheid en goed blijven communiceren met elkaar is heel belangrijk bij het mantelzorgen, heb ik gemerkt.”

Is er nog een belangrijke les die je na tien jaar zorgdragen voor je moeder hebt geleerd?
“Dat jezelf niet uit het oog moet verliezen. In 2017 ging het mentaal een stuk minder met me. Continu ‘aan’ staan door het mantelzorgen in combinatie met mijn studie Bedrijfskunde – en dan vooral het afstuderen –  was een pittige combi. Ik zat tegen een burn-out aan, was lichtelijk depressief. Toen heb ik een psycholoog in de arm genomen, die heeft me handvatten gegeven hoe ik kon relativeren. Nee zeggen, grenzen stellen, tijd voor mezelf nemen in plaats van alleen maar aan de ander te denken; dat heb ik echt moeten leren. Sinds ik dat doe, gaat het zo veel beter. En kan ik weer van de kleine momenten met mijn moeder genieten. Want dat doe ik zeker weten ook! Mantelzorgen is intens, maar ook heel mooi om te doen.”

“Niemand heeft er wat aan als jij geen energie meer hebt. Daarom is zo belangrijk om als mantelzorger ook tijd voor jezelf te nemen”

Advies voor andere jonge mantelzorgers?
“Blijf altijd het grotere plaatje zien. Weet waarom je het doet, mantelzorger zijn. Tuurlijk lever je soms wat in. Maar een feestje op zaterdagavond missen, daarvan ga je niet dood. En natuurlijk moet je af en toe juist wél voor jezelf kiezen en gewoon lekker gaan. Maar relativeer de keuzes die je maakt in betrekking tot de ander. Verder wil ik nogmaals benadrukken: zorg goed voor jezelf. Want eigenlijk alleen dán kun je pas echt goed voor de ander zorgen. Niemand heeft er wat aan als jij niet voldoende energie meer hebt. Daarom is het ook zo belangrijk om ook echt tijd voor jezelf in te plannen en te ontspannen.”