“‘Hoeveel kinderen heb je?’ Als je dochter is overleden, is dat nogal een beladen vraag. Mijn antwoord daarop: ik heb twee kids, waarvan er eentje in mijn hart opgroeit. Lieke op deze manier te benoemen, dat doe ik heel bewust. Om zo het taboe wat nog altijd op rouwen zit, helpen te doorbreken. De dood is iets heel natuurlijks, het hoort bij het leven. Daar zouden we het meer over moeten hebben, vind ik. Maar ik geef dat antwoord óók omdat ik het echt zo ervaar. Ik heb nu eenmaal een zoon van elf en een dochter die onzichtbaar is. Een meisje dat in 2016 overleed na een kort ziekbed. Een mokerslag. Opeens hoorde ik bij ‘de club van ouders van dode kinderen’. Een gezelschap waar je helemáál niet bij wil horen. Maar toch was het zo en moest ik eraan geloven.”

Rouwen is een glibberig pad

“Vóór Liekes overlijden had ik nog niet zoveel met de dood te maken gehad. Rouwen, dat zag ik als iets wat je dóet. Alsof het een soort tienstappenplan is. Zo van: je gaat dat en dat boek lezen. Aan mindfulness doen of een cursus doen. En dan heb je op een gegeven moment alles verwerkt. Is het rouwen ‘klaar’. Maar zo simpel bleek het niet te zijn. Terwijl alles om me heen doorging, stond mijn wereld stil. Ik voelde me zó intens alleen. Wanhopig zocht ik naar iets van een handleiding. Een houvast op dat glibberige pad dat rouwen heet. Maar die was er niet. Terwijl ik zo’n behoefte had aan behapbare tips en stapjes. En bovenal de (h)erkenning dat het oké was wat ik voelde.”

Leven groeit om het verlies heen

“Met de loop der tijd en bovenal de nodige hulp, wist ik progressie te maken. In een rouwproces krijg je te maken met een ‘oude jij’ en een nieuwe ‘jij’. Die oude versie van jezelf wil je blijven, maar dat gaat niet. Beetje bij beetje moet je je weg zien te vinden met je nieuwe zelf, in een nieuw leven. Vraag daarbij is: wie wil je zijn? Toen ik me eindelijk weer wat meer ‘neutraler’ begon te voelen, ontstond het idee om iets te gaan doen met mijn verhaal. Want waar ik achter kwam: het verlies ‘een plekje geven’, dat bestaat eigenlijk niet. Rouw wordt met de tijd anders. Niet per se lichter; het is vooral het leven dat zich om het verlies heen groeit. De rouw en het verdriet, die blijven altijd bij je. Je leert ermee te leven. Maar: de pijn wordt wél zachter. Uiteindelijk wordt de rouw niet meer zo alles overheersend.”

Laagdrempelig en compact boek over rouwen

“En zo ontstond het idee om mijn ervaringen te bundelen en een boek te maken voor iedereen die in rouw is na een dierbare. Heel compact, praktisch en vooral: zonder eindeloze lappen tekst. Een bewuste keuze. Lange tijd heb ik me voor geen meter kunnen concentreren. Je hersenen kunnen zo weinig aan, zeker in die begintijd. Dan ging ik de deur uit om allerlei boodschappen te halen en kwam ik thuis met alleen een pak melk. Daarom wilde ik ook een laagdrempelig boek, met korte tekstjes en meerdere instapmomenten. Je kunt het makkelijk weer even wegleggen en later weer oppakken. Ook staan er enkele kleine oefeningen in. In je rouwproces heb je vaak te maken met ‘moetjes’. Gedachtes als: ‘ik móet elke dag aan haar denken’ of ‘ik móet verdrietig zijn’. Maar ook: ‘ik móet nu toch maar eens onder de mensen komen en naar die verjaardag gaan’. Maak van al dat ‘moeten’ eens ‘mogen’. Zo gaat die lading eraf, wordt het zachter en kun je meer ontspannen. Meer lucht in het rouwproces, dat is iets wat ik iedereen gun.”

Verdriet blijft, maar de liefde óók

“Wat ik mensen wil meegeven, is dat er geen goed of fout bestaat qua rouwen. Want je doet het op je eigen manier. En dat is voor iedereen anders. Rouwen gaat bovendien met zoveel stapjes. Wat mij enorm heeft geholpen, is uitreiken. Naar zowel anderen als jezelf. Oftewel: praat als je verdrietig bent. Of het nu in jezelf is, in een dagboek of met anderen. Door uit te reiken, gaan je gedachtes en emoties stromen. En komt het rouwen in beweging. Maar alsnog is rouwen geen lineair proces. Soms ga je daarbij terug en dan weer vooruit. Maar sowieso is iedere stap er weer eentje. Bovendien, zo weet ik inmiddels: rouw is ook liefde. Is het leven minder mooi zonder mijn dochtertje? Ja, absoluut. Dat ik een kind ben verloren, is kei- en keihard. Het gemis, dat is voor altijd. Maar ondanks het verdriet, ben ik nu gelukkig. Liekes bestaan en dood is met een gouden draad in mijn leven verweven. Dus verdriet en geluk, dat kan en mag naast elkaar bestaan.”

Benieuwd naar het boek van Claire? Je bestelt ‘Ik rouw van je’ hier.

Rikky (73) zat nog volop in de rouw van haar zoon, toen de diagnose blaaskanker viel. Maar deze diva trekt haar panterjas aan, zet haar hoed op en houdt haar hoofd hoog. Lees hier haar verhaal.