“Eerst doorleven, dan pas doorgeven. Oftewel: je moet eerst zélf iets ervaren voordat je erover kunt lullen. Daarvan ben ik overtuigd. Ik kan wel zeggen dat ik als geen ander weet waarover ik praat. Sinds mijn eenentwintigste zit ik in een rolstoel. Een duik in de zee tijdens een vakantie in Portugal pakte compleet verkeerd uit. Ik brak mijn nek, met als resultaat een dwarslaesie. Mijn leven stond in één klap stil.”

Somber over toekomst

“Vóór die tijd dacht ik het allemaal mooi voor elkaar te hebben. Ik leidde een rijk studentenleven met veel feestjes, had allerlei bijbaantjes en was hard op weg naar een flitsende carrière als internationale topmanager. Maar was ik ook écht content? Eigenlijk was mijn leven als een trein die alleen maar door denderde. Rust? Dat was iets voor ‘later’. Ook mijn geluk stelde ik als het ware continu uit. Pas als ik had gefloreerd in het internationale bedrijfsleven, dán zou ik gelukkig zijn. En toen kwam het ongeluk. Was niks meer zeker, terwijl één ding wél stond vast: levenslang een rolstoel. Mijn toekomst voelde zwart aan. Nooit meer kunnen lopen… Ik zag het somber in. Terwijl ik wist: ik zal het met deze situatie moeten doen, ik heb geen andere keuze. Ik moet meebewegen. Maar hoe?”

Humor als wapen én talent

“Ondertussen merkte ik dat niet alleen ikzelf, maar ook mijn omgeving moeite had met mijn beperking. Vaak wisten mensen zich geen houding te geven met het feit dat ik blijvend verlamd was en in een rolstoel zat. Met humor brak ik het ijs. ‘Ga lekker zitten, dat doe ik ook’, zei ik bijvoorbeeld als bezoek langs kwam. Mijn grappen werden erg gewaardeerd, maar er iets mee doen? Het kwam niet eens in me op. Tot een vriend van me zei: ‘Jaap, jouw humor is jouw talent.’ Aanvankelijk kon ik alleen maar denken: wie zit er in vredesnaam op mij en mijn verhaal te wachten? Toch besloot ik de sprong te wagen en volgde een workshop ‘stand-up comedy’ van de toenmalige coach van de Lama’s. Als slotstuk mochten alle deelnemers meedoen aan een stand-up comedy show in theater Chassé in Breda. Zat ik daar als 22-jarige roller op het podium bloednerveus te wezen. Tegen mijn verwachtingen in sloeg mijn performance aan. Ik wist niet wat me overkwam!”

Een eigen theatertour

“Het daadwerkelijke ‘klikmoment’ kwam toen iemand uit het publiek een opmerking maakte. De man vertelde dat hij in scheiding lag. ‘Jouw verhaal raakt me. En geeft me kracht om door te zetten.’ Ik stond perplex. Ik had genoten van het podium, de mensen vonden het heel leuk en het deed ook nog iets met ze. Het mes sneed aan drie kanten! Ik besloot om naast mijn studie – die ik per se wilde afmaken – de wereld van stand-up comedy nog meer wilde verkennen. Vijf jaar heb ik met heel veel plezier in theaters gestaan en werd zo Nederlands eerste ‘sitdown’ comedian.”

Spreken over veerkracht en klein geluk

“Inmiddels heb ik de theaters ingewisseld voor zalen. Met de jaren ontdekte ik: humor was en is vooral een middel. Ik wil raken en vermaken. Zodoende ben ik al zo’n twaalf jaar actief als sprekers. Ik vertel graag over veerkracht, maar vooral de zoektocht naar het kleine geluk. Tijdens mijn revalidatie en zeker ook de jaren daarna, ben ik anders tegen het leven aan gaan kijken. Mijn uitgangspunt in die tijd was het heden, de dag zelf. Terug naar het verleden en een leven zónder dwarslaesie ging immers niet. En de toekomst? Niemand wist of die er wel zou zijn en zo ja, hoe die er dan uit zou zien. Dus als vandaag eigenlijk je enige uitgangspunt is, wat wil je dan? Dat kan ook iets klein zijn, ontdekte ik. Juíst klein! Want het kleine geluk, dat hoef je niet te zoeken. Het ís er al. Je hoeft het alleen maar te pakken.

Carlos-momentjes: klein gebaar, groots effect

“Ik ben dat kleine geluk Carlosmomentjes gaan noemen. Carlos was een Portugese verpleegkundige in het ziekenhuis waar ik lag net na het duikongeluk. Hij maakte enorme indruk op me door gewoon zijn werk te doen. Carlos wist te troosten als ik weer eens een nachtelijke paniekaanval had. Simpelweg door een bemoedigend kneepje in mijn schouder – een van de weinige plekken in mijn lichaam waar ik nog wél gevoel had. Een intens klein moment, voor Carlos een vanzelfsprekendheid. Maar het maakte voor mij hét verschil. Het kalmeerde me en ik haalde er kracht uit. Ik realiseerde me: misschien zit er in iedereen een Carlos. Want willen we eigenlijk diep van binnen niet allemaal betekenisvol bezig zijn?”

Train je brein voor het kleine geluk

“Wat Carlos me heeft laten zien: je kunt op simpele wijze impact maken. Het hoeft allemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Je dankbaarheid naar iemand uitspreken. Iemand voor laten gaan bij de kassa. Of een verkoelend ijsje te geven aan de vuilnisman op een warme dag. Het kan van alles zijn! Zo probeer ik mensen te laten zien dat je met een klein gebaar voor een ander, een groots effect kan creëren. Inmiddels hebben we met een boek, app en stichting al meer dan zeven miljoen mensen bereikt. Dat maakt me ontzettend blij en trots! Ik ben dankbaar dat ik zoveel mensen kan helpen om het kleine te blijven zien. Bovendien: je kunt je brein trainen om dat kleine geluk te blijven ervaren. En dat te integreren in je dagelijks leven. Geloof me, dan heb je een veel fijner leven!”

Ook Niek van den Adel wist zichzelf te herpakken na een dwarslaesie op jonge leeftijd. Lees hier zijn indrukwekkende verhaal.