Drieluik jonge mantelzorgers: Michael
Jong en mantelzorger? Dan komt er vaak veel op je af. Hoe ga je daarmee om? Michael Buynsters (33) –coördinator van de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg én ervaringsdeskundige – vertelt én geeft tips.
In Nederland zorgt ongeveer één op de vijf kinderen en jongeren voor een familielid of dierbare; een vrij hoog aantal. Hoe zit dat?
“Bij het woord ‘mantelzorg’ wordt vaak vooral aan de fysieke zorg gedacht en aan al het geregel. Maar extra huishoudelijke taken omdat je vader, moeder of broertje (chronisch) ziek is of beperkt, ook dát valt onder mantelzorg. Evenals de mentale zorgen die bij je thuissituatie komen kijken. Wat ook zeker niet onderschat moet worden: het tekort aan zorg en aandacht voor jou als broer, zus of zoon of dochter. Want dat is eigenlijk onvermijdelijk als iemand binnen het gezin extra hulp nodig heeft.”
“Wie op jonge leeftijd met mantelzorg te maken krijgt, heeft later vaak een grotere kans op stress- en spanningsklachten”
Je weet waarover je praat; jouw jongere zusje Cheryl is geboren met een zeer ernstige verstandelijke beperking.
“Klopt, zij heeft het zeldzame Phelan-McDermid syndroom. Dit heeft bij haar tot een ontwikkelingsachterstand geleid, waardoor ze het niveau van een peuter/kleuter heeft. Toen mijn zusje twaalf was, werd de situatie thuis onhandelbaar en ging ze begeleid wonen op een woonzorgpark. In de weekenden kwam ze nog wel thuis, maar verder speelde haar leven zich daar af. “
“Maak mantelzorg bespreekbaar op school en op het werk; het hoeft echt geen taboe te zijn dat je je zieke moeder of beperkte broertje ondersteunt”
Had de beperking van je zusje een impact op jou?
“Absoluut. Ook al zie je de totale impact die het op je leven heeft eigenlijk pas later. Wel herinner ik me dat ik me als tiener naar Cheryl toe schuldig voelde. Ik had het gevoel dat ik niet genoeg had gedaan om haar thuis te houden. En ook later beïnvloedde het me. Zo kreeg ik na mijn puberteit te maken met terugkerende spanningsaanvallen. En tijdens mijn studie zat ik tegen een burn-out aan. Mede omdat ik jarenlang me niet gezien voelde, en gewend was om mezelf altijd op de tweede plaats te zetten. Mijn eigen ervaringen hebben me doen inzien hoe belangrijk het is dat brussen en jonge mantelzorgers de juiste ondersteuning krijgen.”
En die ondersteuning geef je nu dus als coördinator van de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg?
“Inderdaad. Ook zet ik mij in als ambassadeur voor de Brussenbeweging. Dit is een online community waar broers en zussen van iemand met een zorgbehoefte elkaar vinden. Herkenning én erkenning is heel belangrijk voor deze groep, dat weet ik als geen ander. Want door op tijd de situatie te herkennen, te erkennen en vooral hulp in te schakelen, kunnen latere problemen voorkomen worden.”
“Als jonge mantelzorger zal je moeten leren om – naast het zorgen voor de ander – ook heel goed voor jezelf te zorgen”
Tegen wat voor problemen lopen jonge mantelzorgers aan?
“Wie op jonge leeftijd met mantelzorg te maken krijgt, heeft later vaak een grotere kans op stress- en spanningsklachten. Evenals concentratieproblemen, de neiging om te veel hooi op je vork te nemen en jezelf weg te cijferen. Ook hebben jonge mantelzorgers vaak een hoog verantwoordelijkheidsgevoel en kunnen zij gevoeliger zijn voor een burn-out of psychosomatische klachten. Bovendien heeft de zorgsituatie thuis vaak ook invloed op de schoolprestaties; onder jonge mantelzorgers is schooluitval, onderpresteren of studievertraging niet ongebruikelijk.”
Waar moet je als jonge mantelzorger rekening mee houden?
“Je zal moeten leren om – naast het zorgen voor de ander – ook heel goed voor jezelf te zorgen. Want als je jezelf compleet wegcijfert, red je het simpelweg niet. Mijn advies is dan ook: maak tijd vrij voor jezelf. Zorg dat er ruimte voor leuke dingen is en dat je ook je eigen leven kunt leiden. Verder is het van belang om thuis goed met elkaar te blijven communiceren. Als je jong bent dan overzie je sommige dingen nog niet zo goed en is je zelfreflectie nog in ontwikkeling. Al snel wordt dan gedacht: ik red me wel, het gaat best. Terwijl het eigenlijk totáál niet gaat. Naast blijven praten over wat je bezighoudt, zie ik daar ook voor zorgverleners een taak liggen. Dat er gezinsondersteuners zijn die de hele familie in beeld hebben. Die niet alleen bij je zieke zusje of moeder inchecken, maar zeker ook bij jou.”
“Deel je mantelzorg-ervaringen met andere jongeren; die herkenning over en weer kan echt heel fijn en heilzaam zijn”
Welke tips heb je nog meer voor jonge mantelzorgers?
“Maak mantelzorg bespreekbaar op school en op het werk. Haal de schaamte eraf; het hoeft echt geen taboe te zijn dat je je zieke moeder of beperkte broertje ondersteunt. Niet dat je leraar, mentor of werkgever dan direct hoeft in te grijpen, maar het is gewoon handig als iemand het weet. Zodat daar rekening mee gehouden kan worden, als je bijvoorbeeld door de omstandigheden thuis je huiswerk niet af krijgt, te laat komt op je werk of een college moet missen. Verder: kun je altijd contact opnemen met de Mantelzorglijn. En kijk zeker ook eens op de site van MantelzorgNL, als je op zoek bent naar geschikte informatie over jong zijn en mantelzorger. Of kijk eens op Deeljezorg.nl, daar kun je ook je ei kwijt onder gelijkgestemden. Die herkenning over en weer, kan echt heel fijn en heilzaam zijn. Zo van: ‘oh, ik ben dus niet de enige!’ Want je hoeft het niet allemaal alleen te dragen – en ook niet alleen te doen.”