De focus verleggen van het bestrijden van ziekten naar het voorkomen van ziekten is essentieel om ons zorgstelsel sustainable te houden, stelt hoogleraar Telemedicine Hermie Hermens. ‘Leg de nadruk op welzijn in plaats van ziek-zijn.’
Het zorgstelsel in Nederland moet wezenlijk anders, daar is Hermie Hermens, hoogleraar Telemedicine en directeur van het Personalized eHealth Technology Programme van de Universiteit van Twente, van overtuigd. Samen met een groep van circa vijftig professoren, wetenschappers en artsen werkt hij in het TechMed Centre aan gepersonaliseerde e-health technologieën, speciaal gericht op mensen met chronische aandoeningen. Telemedicine is de invulling van eHealth vanuit de verantwoordelijkheid van de zorgprofessional. Hierbij worden informatie- en communicatietechnologieën binnen de geneeskunde ontwikkeld om te komen tot efficiëntere zorg. Hermens: “Al jaren zien we dat de zorgkosten stijgen en de werkdruk in de zorg toeneemt. Het aantal zorgvragen groeit én de vraag om persoonlijke aandacht wordt groter. Het huidige zorgstelsel is de afgelopen eeuw heel succesvol geweest, maar past niet meer in de tijd waarin we nu leven.”
Reparatiezorg
In Nederland is de levensverwachting flink gestegen. De afgelopen vijftig jaar hebben we er minstens vijf extra levensjaren bijgekregen. Dat is bijzonder mooi, er is alleen een grote máár, stelt Hermens. “Stel je bent nu vijfenzestig, dan heb je gemiddeld nog twintig jaar te leven. Maar van die twintig jaar, leef je er maar vier zónder chronische aandoeningen als bijvoorbeeld diabetes of hartfalen. Dit betekent dat er een steeds grotere groep bijkomt die langdurig aandacht en zorg nodig heeft. Als je dan opnieuw kritisch kijkt naar de huidige gezondheidszorg moet je constateren dat het vooral reparatiezorg is wat we doen.”
Hermens licht toe: “Dit klinkt wat oneerbiedig, zeker omdat er veel is bereikt. Maar de zorg zit nu zo in elkaar dat zodra je een kwaal of ziekte hebt, je naar het ziekenhuis gaat. Daar word je gerepareerd en vervolgens ga je naar huis. Dat is geen efficiënte benadering van mensen die langdurig ziek zijn en met allerlei chronische aandoeningen zitten. Dat werkt niet. Bovendien is de reparatiezorg totaal niet inzetbaar voor preventie. Het is puur symptoombestrijding.”
Op de schop
Het zorgstelsel in Nederland moet volgens de hoogleraar Telemedicine dus op de schop en nog liever vandaag dan morgen. “In plaats van ziekte bestrijden en zorgen, moet de focus liggen op gezondheid en gezond gedrag. Oftewel: van geneeskunde naar gezondheidskunde.” Om dat te bereiken is echter een totaal andere aanpak in de zorg nodig, meent hij. Hierbij wordt persoonlijke aandacht voor de patiënt erg belangrijk. “Personalized health neemt de laatste jaren een enorme vlucht. En dat moet ook. Je kunt niet langer werken met een one size fits all-methode, dat je voor ieder mens dezelfde zorgoplossing biedt. Iedereen heeft andere capaciteiten en wensen. Voor de een is het essentieel om zo lang mogelijk hard te lopen, de ander is al blij als hij de dagelijkse boodschappen kan blijven doen. Dat betekent dat je dus ook persoonlijke behandelplannen, consulten en coachingsopties moet aanbieden, want alleen zo kunnen we een gezonder gedrag stimuleren.”
Het effect van e-health
Hermens focust zich binnen het TechMed Centre op uitvindingen die vooral gericht zijn op het welzijn en het promoten van een actieve, gezonde leefstijl bij patiënten met chronische aandoeningen. “Chronische ziektes zijn veelal ongeneeslijk, maar door gezond te leven kun je aandoeningen wel sterk beïnvloeden. Hierdoor kunnen mensen zo zelfstandig mogelijk leven en de regie in eigen hand houden.” Een gezonde leefstijl aanmoedigen is dus heel belangrijk. “E-health apps, artificial intelligence-systemen, slimme monitoren en andere gadgets kunnen dit op een actieve manier stimuleren. Hierdoor kan een patiënt persoonlijke en betere zorg krijgen.”
Diameter
Het TechMed Centre is op dit moment onder andere bezig met de coachingapp Diameter voor patiënten met diabetes type 2. “De opkomst van kunstmatige intelligentie zorgt ervoor dat we enorm veel data kunnen verwerken en dat we kunnen zien welke behandeling het beste past bij iemands persoonlijke profiel. Zo gebruiken we een AI-systeem in de coachingapp Diameter.”
Het systeem houdt bij hoeveel je beweegt, wat je bloedsuikerwaarden en hartslag zijn, maar vraagt ook hoe je je voelt. “Voor een goed patiëntbeeld is het net zo belangrijk om te weten hoe iemand zich voelt. Heb je pijn, ben je moe?” De coachingapp geeft vervolgens advies aan de patiënt via een automatische melding op een mobiel of tablet. Alle gegevens worden opgeslagen en kunnen aan de behandelend arts worden getoond. De app is nog in ontwikkeling, maar kan volgens Hermens veel betekenen voor de kwaliteit van leven van diabetespatiënten. “Betere zorg geheel afgestemd op de persoon zal ervoor zorgen dat iemand zijn ziekte beter onder controle kan houden.”
Doorpakken
Volgens hem begint het omdenken in de zorg vooral bij bewustwording. “Als je je niet bewust bent dat er iets moet veranderen, zal er niets veranderen. Daarom hoop ik dat alle stakeholders in de zorg – van arts tot wetenschapper en van zorginstantie tot zorgverzekeraar – zich bewust worden van de noodzaak tot verandering. De beweging is in gang gezet, maar verloopt te traag. Laten we nu doorpakken. Het is te makkelijk om te blijven doen wat we doen.”
Lees ook hoe de stomavereniging een bewuste stap heeft gezet richting preventie, met de oprichting van Stichting Darmkanker. Directeur Jan Hobbelen over dit initiatief en zijn visie op de zorg.
